Eftir pistlaskrif undanfarið með nokkuð viðkvæmum umfjöllunarefnum og grafalvarlegum samanburði við hið almenna viðskiptalíf er e.t.v. rétt að fjalla einnig um léttari málefni. Þarf auðvitað að stíga varlega til jarðar svo Den Danske Bank fari nú ekki að gengisfella íslenskt íþróttalíf vegna allrar þeirrar þenslu og alþjóðlegs árangurs sem litla eyþjóðin hefur náð - já jafnvel umfram gömlu herraþjóðina. Segja má að samhengi umfjöllunar Den Danske Bank sé svipað og að launaþak Iceland Express deildarinnar á Íslandi hafi verið sprengt með launum Jóns Arnórs Stefánssonar hjá Napoli á Ítalíu.

Ætla ég að leggja þyngri umfjöllunarmál til hliðar um sinn og taka upp léttara hjal í þessum pistli - jafnvel með tilraunum til lélegrar hótfyndni. Neikvæðum einstaklingum er því bent á að lesa ekki lengra að sinni. Umfjöllunin er um aðstöðu og tækjabúnað íþróttakeppni.

Segja má að upphaf íþróttaiðkunar í sinni tærustu mynd felist í mælanlegum árangri líkamlegs atgervis, svo sem með því að kasta kringlu eða spjóti, hlaupa og glíma - eða citius, altius, fortius eins og það hljómar sem einkunnarorð Ólympíuleikanna - hraðar, hærra, sterkar.

Ekki veit ég hvort Grikkir, Föníkumenn, Mýkeníumenn eða önnur menningarsamfélög sem þróuðu upphaf ólympískra íþrótta fyrir 2500 árum hafi séð fyrir sér spretthlaup mælt með rafeindastýrðri nákvæmni, en þeirra upphaf fól samt í sér n.k. frjálsar íþróttir nútímans í berfættri mynd. Styttur og fyrirmyndir fortíðar gefa til kynna að eini búnaðurinn hafi verið lendarskýla og e.t.v. eitthvert vopnaprik til að kasta - varla hægt að nefna það spjót miðað við fiberhátæknibúnað nútímans. Búnaðurinn var ekki aðalatriði, en samt í reynd nauðsynlegur til að gera greinarmun á mismunandi kappleikjum eða íþróttagreinum.

Í aldanna rás hefur þróun íþrótta ekki síst verið fólgin í þróaðri búnaði til keppni. Nýjar íþróttagreinar hafa jafnan orðið til fyrir uppgötvun nýrrar tækni. Áhrifamikið þykir mér hvernig gamli góði kústurinn hefur náð að hasla sér völl í hinni stórskemmtilegu krullu. Annars eru vopn ennþá ótrúlega ráðandi búnaður í íþróttum, hvort heldur um er að ræða byssur, sverð eða spjót. Friðarsinnar hafa sem betur fer ennþá látið slíkt óátalið.

Gera þarf greinarmun annarsvegar á búnaði sem felur í sér aðstöðu til iðkunar eða keppni íþróttar eða hinsvegar á þróun búnaðar sem miðar fremur að því að bæta árangur innan þess ramma sem aðstaðan og reglurnar setja.

Um hið fyrrnefnda má í körfuknattleik t.d. nefna körfur, gólfefni, leikklukku og völl af tiltekinni stærð sem hluta nauðsynlegrar aðstöðu, en hinsvegar má nefna háþróaðan fjaðrandi skóbúnað, bolta úr bestu gerviefnum og fislétta loftleikandi keppnisbúninga sem n.k. hjálpartæki fyrir keppendurna til að ná sem bestum árangri út úr þeirri aðstöðu sem nauðsynleg er. Aðstaðan er nauðsynleg, en tæknilega ekkert sem kemur í veg fyrir iðkun íþróttarinnar á tásunum með heybagga fyrir bolta - þótt tilþrifin yrðu án efa hófsamari.

Siglingakeppni án báta verður vart annað en sundkeppni, og golfmót án kylfubúnaðar nálgast í besta falli hægfara víðavangshlaup. Grundvallarbúnaður er því nauðsynlegur sem “aðstaða” eða forsenda keppni. Hinsvegar má ljóst vera að háþróaður seglbúnaður og goretex sjógallar í siglingum annarsvegar, og grafítskaftaðar blaðkylfur og rafdrifnar kerrur í golfi hinsvegar teljast fremur til þróaðra hjálpartækja - en raunar má segja að golfíþróttin sé þróuðust með það að hafa hámenntaða lágforgjafarþjóna sem sinna ráðgjöf og kylfuburði því til viðbótar. Gott hefði verið að hafa sambærilegan körfuboltaráðgjafa sem hjálpartæki í keppni í gamla daga, reyndan jaxl sem hefði skokkað með manni innan vallar og bent á að nú gæti t.d. verið gáfulegt að taka snúning og stökkskot, nú eða leiðbeint um val á troðsluaðferð.

Í sumum tilvikum er búnaðurinn nær því að vera aðalatriði, og getur jafnvel haft meira vægi en keppandinn (stjórnandinn). Má þar sem dæmi nefna hestamennsku og akstursíþróttir, sbr. umfjöllun mína þar að lútandi fyrir nokkrum árum. Geta keppandans skiptir þar vitaskuld miklu máli, en hvorugur getur án hæfileika hins verið t.d. hesturinn og knapinn. Í því tilviki væru hinsvegar tæknivædd reiðtygi og huggulegur fatnaður fremur hluti af hjálpartækjum skv. skilgreiningu þessa pistils.

Einn er sá búnaður - eða hjálpartæki - sem e.t.v. skiptir hvað mestu máli í að skilgreina forsendur íþróttagreina, en það eru leikreglurnar. Hin rammíslenska glíma á í sjálfu sér margt skylt með latneskum dönsum ef ekki kæmu til gerólíkar forsendur keppnisreglna. Líklega fengi danspar í keppni fá stig fyrir að slengja partnernum flötum, en slíkt klofbragð kynni á sama hátt fela í sér fullnaðarsigur í glímu. Leikreglurnar eru því n.k. sambland af aðstöðu (forsendum) og hjálpartækjum við skilgreiningu íþróttarinnar.

Af augljósum ástæðum þori ég vart að fjalla um skíðastökksaðstöðu Dana hér...

Ítreka óskir um að enginn taki þennan pistil of alvarlega - hafi neikvæðir á annað borð gefið sér tíma til að ljúka lestrinum.

Ólafur Rafnsson,
Formaður KKÍ