Ein megineinkenni siðaðra samfélaga nútímans eru stjórnskipan og reglur. Reglur sem ákvarða eiga að nokkru hegðun og samskipti þegnanna. Brot á slíkum reglum varðar jafnan viðurlögum – refsingum. Stjórnskipan samfélags skiptir hlutverkum þeirra sem fara með yfirvald hverju sinni gjarnan samkvæmt hefðbundnum kenningum nútímans í þrískiptingu löggjafar-, framkvæmdar- og dómsvalds.

Virðing fyrir reglum samfélagsins, vernd stjórnskipulagsins og þeirra sem því framfylgja er einn af hornsteinum þess að þetta fyrirkomulag virki. Það er því engin tilviljun að strangari viðurlög eru við því t.a.m. að veitast að opinberum starfsmönnum og þeim aðilum sem ætlað er að framfylgja stjórnskipulagi okkar samfélags.

Ég hef áður í pistlum hér á heimasíðunni fjallað um samlíkingar hins almenna samfélags við íþróttahreyfinguna, meðal annars með hliðsjón af dómstólum og réttarkerfi. Þótt aðskilnaður framkvæmdar- og dómsvalds sé nú orðin rúmlega áratugar gömul staðreynd í íslenskri stjórnskipan, þá fyrirfinnst engu að síður í íþróttahreyfingunni ein stétt “opinberra starfsmanna” sem í raun gegnir í senn bæði framkvæmda- og dómsvaldi á sínu sviði.

Þetta eru dómarar kappleikja. Þeir “rannsaka” og “dæma” í erfiðum álitamálum innan sinnar lögsögu. Málafjöldi þeirra í hverjum kappleik er mikill, og tími málsmeðferðar sjaldnast mikið meiri en ein sekúnda. Það merkilega er hinsvegar að málflutningur og athugasemdir málsaðila koma sjaldnast fram fyrr en eftir að “dómur” hefur verið upp kveðinn. Dóminum verður hvorki áfrýjað né breytt, og getur “dómsuppsagan” stundum valdið tilfinningakenndum viðbrögðum hins ákærða, félaga hans og jafnvel áhorfenda – sem stundum eru fjölmennir í “dómssalnum”.

Þó ég hafi í fyrri pistlum lýst skoðunum á þeim fórnum sem við færum í hagsmunamati annarsvegar gagnvart skilvirkni leiksins og hinsvegar gagnvart nauðsynlegum málshraða, þá verður ekki hjá því komist að lýsa nokkurri virðingu fyrir þeim “opinberu starfsmönnum” sem gera það sem flestum finnst í daglegu lífi erfitt að gera – taka erfiðar ákvarðanir. Og það nóg af þeim.

En pistli þessum er ekki ætlað að fjalla um dómarastarfið sem slíkt, heldur þær öryggis- og starfsaðstæður sem þessi stétt “opinberra starfsmanna” býr við. Flestum þætti nóg um þær svívirðingar og ómaklegu árásir sem þeir kunna að verða fyrir á opinberum vettvangi – innan sem utan vallar – sem að nokkru endurspegla þær aðstæður sem hreyfingin býður viðkomandi einstaklingum upp á.

Umræður um öryggi dómara á velli hafa fengið byr undir báða vængi undanfarið. Ég hygg að flestir séu sammála því að óásættanlegt sé að veist sé að dómara í leik með líkamlegum hætti. Slíkum málum er skotið til aganefndar KKÍ, sem gegnir n.k. áfrýjunardómstóli slíkra mála. Aganefnd byggir sína úrskurði á fyrirliggjandi reglum, sem auk reglugerðar eru að nokkru byggðar á dómaþróun og dómafordæmum.

Undirritaður telur skynsamlegt að skoðaðar verði breytingar á agareglum er auki vernd dómara þegar kemur að líkamlegu áreiti. Ákvörðun um hversu langt yrði gengið í slíkum reglubreytingum og með hvaða hætti líkamlegt áreiti yrði skilgreint yrði hinsvegar í höndum ársþings KKÍ sem fer með löggjafarvald okkar hreyfingar.

Íslensk körfuknattleikshreyfing þarf að tryggja vernd síns stjórnskipulags með því að
senda þau skilaboð til meðlima sinna að árásir á “lögreglu” og “dómsvald” hreyfingarinnar sæti harðari viðurlögum en önnur brot. Flestir geta reynt að sjá fyrir sér fyrirtöku í almennum réttarsal þar sem viðbrögð hins ákærða við dómsuppsögu yrðu í formi líkamlegrar árásar á dómara málsins. Ég held að skoðanir almennings yrðu ekki á reiki varðandi það að hart verði að taka á slíkum málum – harðara en öðrum sambærilegum brotum. Það þarf að vernda stjórnskipulagið – í þessu tilviki stjórnskipulag íþróttakappleiksins.

Ólafur Rafnsson,
Formaður KKÍ.